โรคปอดอุดกั้นเรื้อรังโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD) เป็นโรคปอดเรื้อรังที่เกิดจากความเสียหายของปอด ความเสียหายดังกล่าวส่งผลให้เกิดอาการบวมและระคายเคือง หรือเรียกอีกอย่างว่าการอักเสบ ภายในทางเดินหายใจที่จำกัดการไหลเวียนของอากาศเข้าและออกจากปอด การไหลเวียนของอากาศที่จำกัดนี้เรียกว่าการอุดตัน อาการต่างๆ ได้แก่ หายใจลำบาก ไอทุกวันจนมีเสมหะออกมา และเสียงหวีดหวิวในปอดที่เรียกว่าเสียงหวีด
โรคปอดอุดกั้นเรื้อรังมักเกิดจากการสัมผัสกับควัน ควันบุหรี่ ฝุ่น หรือสารเคมีที่ระคายเคืองเป็นเวลานาน สาเหตุที่พบบ่อยที่สุดก็คือควันบุหรี่
โรคถุงลมโป่งพองและหลอดลมอักเสบเรื้อรังเป็นโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง 2 ประเภทที่พบบ่อยที่สุด โรคทั้งสองนี้มักเกิดขึ้นพร้อมกันและอาจมีความรุนแรงที่แตกต่างกันไปในผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง
โรคหลอดลมอักเสบเรื้อรังคือการอักเสบของเยื่อบุหลอดลมที่นำอากาศเข้าสู่ปอด หลอดลมเหล่านี้เรียกว่าหลอดลมฝอย การอักเสบทำให้การไหลเวียนของอากาศเข้าและออกจากปอดไม่ดี และทำให้มีเมือกเพิ่มขึ้น ในโรคถุงลมโป่งพอง ถุงลมขนาดเล็กในปอดที่เรียกว่าถุงลมปอดจะได้รับความเสียหาย ถุงลมปอดที่ได้รับความเสียหายไม่สามารถส่งออกซิเจนเข้าสู่กระแสเลือดได้เพียงพอ
แม้ว่าโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังจะมีอาการแย่ลงเรื่อยๆ เมื่อเวลาผ่านไป แต่โรคปอดอุดกั้นเรื้อรังสามารถรักษาได้ หากได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม ผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังส่วนใหญ่สามารถควบคุมอาการและมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นได้ นอกจากนี้ การจัดการอย่างเหมาะสมยังช่วยลดความเสี่ยงของโรคอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง เช่น โรคหัวใจและมะเร็งปอดได้อีกด้วย
อาการ
อาการของโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังมักไม่ปรากฏให้เห็นจนกว่าจะได้รับความเสียหายที่ปอดมาก อาการมักจะแย่ลงเมื่อเวลาผ่านไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากยังคงสูบบุหรี่หรือสัมผัสสารระคายเคืองอื่นๆ อยู่
อาการของ COPD อาจรวมถึง:
หายใจลำบาก โดยเฉพาะในระหว่างทำกิจกรรมทางกาย
มีเสียงหวีดหรือเสียงหวีดขณะหายใจ
อาการไอเรื้อรังซึ่งอาจมีเสมหะออกมามาก โดยเสมหะอาจเป็นสีใส สีขาว สีเหลือง หรือสีเขียว
อาการแน่นหน้าอกหรือรู้สึกหนักหน้าอก
ขาดพลังงานหรือรู้สึกเหนื่อยล้ามาก
การติดเชื้อปอดบ่อยๆ
การลดน้ำหนักโดยไม่ได้ตั้งใจ อาจเกิดขึ้นเมื่ออาการแย่ลง
อาการบวมที่ข้อเท้า เท้า หรือขา
ผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังมักมีช่วงเวลาที่อาการแย่ลงกว่าปกติในแต่ละวัน ช่วงเวลาที่อาการแย่ลงนี้เรียกว่าอาการกำเริบ (eg-zas-er-bay-shun) อาการกำเริบอาจกินเวลาหลายวันถึงหลายสัปดาห์ ซึ่งอาจเกิดจากปัจจัยกระตุ้น เช่น กลิ่น อากาศเย็น มลพิษทางอากาศ หวัด หรือการติดเชื้อ อาการอาจรวมถึง:
ทำงานหนักกว่าปกติในการหายใจหรือมีปัญหาในการหายใจ
อาการแน่นหน้าอก
ไอบ่อยมากขึ้น
มีเสมหะมากขึ้น หรือมีการเปลี่ยนแปลงของสีหรือความข้นของเสมหะ
ไข้.
เมื่อไรจึงควรไปพบแพทย์
ปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลสุขภาพอื่นๆ หากอาการของคุณไม่ดีขึ้นแม้จะได้รับการรักษาหรืออาการแย่ลง นอกจากนี้ พูดคุยกับผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลสุขภาพของคุณหากคุณสังเกตเห็นอาการติดเชื้อ เช่น มีไข้หรือเสมหะที่ไอออกมาเปลี่ยนแปลงไป
สาเหตุ
สาเหตุหลักของโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังในประเทศที่พัฒนาแล้วคือการสูบบุหรี่ ในประเทศกำลังพัฒนา โรคปอดอุดกั้นเรื้อรังมักเกิดขึ้นในผู้ที่สัมผัสกับควันพิษจากการเผาไหม้เชื้อเพลิงเพื่อประกอบอาหารและให้ความอบอุ่นในบ้านที่ไม่มีการไหลเวียนของอากาศที่ดี การสัมผัสควันพิษ ไอระเหย และฝุ่นละอองในที่ทำงานเป็นเวลานานก็เป็นอีกสาเหตุหนึ่งของโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง
ไม่ใช่ทุกคนที่สูบบุหรี่เป็นเวลานานจะมีอาการของโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง แต่ปอดของพวกเขาอาจยังได้รับความเสียหาย ทำให้ปอดทำงานได้ไม่ดีเหมือนแต่ก่อน ผู้ที่สูบบุหรี่บางคนอาจมีภาวะปอดผิดปกติที่พบได้น้อยกว่า ซึ่งอาจได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง จนกว่าจะได้รับการตรวจอย่างละเอียดมากขึ้นเพื่อวินิจฉัยโรคเป็นอย่างอื่น
ปอดได้รับผลกระทบอย่างไร
อากาศเดินทางผ่านหลอดลมที่เรียกว่าหลอดลม และเข้าสู่ปอดผ่านท่อขนาดใหญ่สองท่อที่เรียกว่าหลอดลมฝอย ภายในปอด ท่อเหล่านี้จะแบ่งตัวหลายครั้งเหมือนกิ่งก้านของต้นไม้ ท่อขนาดเล็กจำนวนมากที่เรียกว่าหลอดลมฝอยจะสิ้นสุดลงด้วยกลุ่มถุงลมขนาดเล็กที่เรียกว่าถุงลมปอด
ถุงลมมีผนังบางมากเต็มไปด้วยหลอดเลือดเล็กๆ ออกซิเจนในอากาศที่หายใจเข้าไปจะผ่านเข้าไปในหลอดเลือดเหล่านี้และเข้าสู่กระแสเลือด ในเวลาเดียวกัน คาร์บอนไดออกไซด์ซึ่งเป็นก๊าซที่เป็นของเสียจากร่างกายจะผ่านเข้าไปในถุงลมและถูกหายใจออกไป
เมื่อหายใจออก ความยืดหยุ่นตามธรรมชาติของถุงลมจะดันอากาศเก่าออกไป ทำให้อากาศใหม่เข้ามาแทน ความยืดหยุ่นนี้เรียกอีกอย่างว่าความยืดหยุ่น
สาเหตุของการอุดตันทางเดินหายใจ
การสัมผัสกับสารระคายเคืองเป็นเวลานาน เช่น จากการสูบบุหรี่ จะทำให้ปอดได้รับอันตราย ความเสียหายดังกล่าวทำให้ปอดไม่สามารถรับอากาศเข้าและออกจากปอดได้อย่างอิสระ ทำให้ปอดไม่สามารถส่งออกซิเจนไปยังกระแสเลือดและดูดซับคาร์บอนไดออกไซด์ได้ สาเหตุหลัก 2 ประการที่ทำให้ปอดไม่สามารถหายใจได้อย่างมีประสิทธิภาพ ได้แก่:
โรคถุงลม โป่งพอง โรคปอดชนิดนี้ทำให้ผนังที่บอบบางและเส้นใยยืดหยุ่นของถุงลมถูกทำลาย ผนังด้านในของถุงลมที่เสียหายอาจถูกทำลาย ทำให้เกิดช่องว่างอากาศขนาดใหญ่ช่องหนึ่งซึ่งยากต่อการระบายออกเมื่อเทียบกับช่องว่างอากาศขนาดเล็กจำนวนมากที่แข็งแรง ปัจจุบัน ถุงลมมีพื้นที่ผิวน้อยลงซึ่งสามารถใช้แลกเปลี่ยนออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์ได้ นอกจากนี้ อากาศเก่ายังถูกกักไว้ในถุงลมขนาดใหญ่ ดังนั้นจึงไม่มีพื้นที่เพียงพอสำหรับอากาศใหม่ที่จะเข้ามา
โรคหลอดลมอักเสบเรื้อรังภาวะนี้ทำให้หลอดลมอักเสบและตีบแคบลง ส่งผลให้หลอดลมหนาขึ้น ทำให้มีช่องว่างให้อากาศผ่านได้น้อยลง เมื่อมีเสมหะมากเกินปกติ หลอดลมที่ตีบก็จะยิ่งอุดตันมากขึ้น อาการไอเรื้อรังเกิดจากการพยายามขับเสมหะออกจากทางเดินหายใจ
ควันบุหรี่และสารระคายเคืองอื่นๆ
ในผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังส่วนใหญ่ในสหรัฐอเมริกา ความเสียหายของปอดที่นำไปสู่โรคปอดอุดกั้นเรื้อรังเกิดจากการสูบบุหรี่เป็นเวลานาน แต่มีแนวโน้มว่าจะมีปัจจัยอื่นๆ ที่ส่งผลต่อการเกิดโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง เนื่องจากไม่ใช่ทุกคนที่สูบบุหรี่จะเป็นโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง ปัจจัยหนึ่งอาจเป็นการเปลี่ยนแปลงของยีนที่ทำให้บางคนมีแนวโน้มที่จะเป็นโรคนี้มากขึ้น
สารระคายเคืองอื่น ๆ อาจทำให้เกิดโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังได้ เช่น ควันซิการ์ ควันบุหรี่มือสอง ควันจากไปป์ มลพิษทางอากาศ และการสัมผัสฝุ่น ควัน หรือไอระเหยในสถานที่ทำงาน
ภาวะขาดสารอัลฟา-1-แอนติทริปซิน
ในผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังประมาณ 1% ภาวะดังกล่าวเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของยีนที่ถ่ายทอดทางสายเลือด โรคนี้เป็นโรคถุงลมโป่งพองที่เกิดจากพันธุกรรม ยีนดังกล่าวจะทำให้ระดับโปรตีนที่เรียกว่าอัลฟา-1-แอนติทริปซิน (AAT) ในร่างกายลดลง โดยโปรตีนดังกล่าวจะถูกสร้างขึ้นที่ตับและปล่อยเข้าสู่กระแสเลือดเพื่อช่วยปกป้องปอดจากความเสียหายที่เกิดจากควัน ไอระเหย และฝุ่น
โปรตีนชนิดนี้ในระดับต่ำ ซึ่งเรียกว่าภาวะขาดโปรตีนอัลฟา-1-แอนติทริปซิน (AAT) อาจทำให้ตับเสียหาย ปอดมีปัญหา เช่น โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง หรือทั้งสองอย่าง ภาวะขาดโปรตีน AAT มักมีประวัติครอบครัวเป็นโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง และอาการจะเริ่มขึ้นในช่วงอายุน้อย
ปัจจัยเสี่ยง
ปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง ได้แก่:
ควันบุหรี่ปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญที่สุดสำหรับโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังคือการสูบบุหรี่เป็นเวลานาน ยิ่งคุณสูบบุหรี่นานหลายปีและสูบซองบุหรี่มากเท่าไร ความเสี่ยงของคุณก็จะยิ่งมากขึ้นเท่านั้น การสูบบุหรี่แบบไปป์ ซิการ์ และกัญชาก็อาจทำให้คุณมีความเสี่ยงเพิ่มขึ้นเช่นกัน ผู้ที่สูดดมควันบุหรี่มือสองในปริมาณมากก็มีความเสี่ยงต่อโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังเช่นกัน
โรคหอบหืดโรคหอบหืดเป็นโรคที่ทางเดินหายใจแคบลงและบวมขึ้น และอาจผลิตเสมหะออกมามากเกินไป โรคหอบหืดอาจเป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง การผสมผสานระหว่างโรคหอบหืดและการสูบบุหรี่ทำให้มีความเสี่ยงต่อโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังมากขึ้น
การสัมผัสในสถานที่ทำงานการสัมผัสสารเคมี ควัน ไอระเหย และฝุ่นละอองในสถานที่ทำงานเป็นเวลานานอาจทำให้เกิดการระคายเคืองและทำให้เกิดอาการบวมที่ปอด ซึ่งอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังได้
ควันพิษจากการเผาไหม้เชื้อเพลิงในประเทศกำลังพัฒนา ผู้คนที่สัมผัสกับควันพิษจากการเผาไหม้เชื้อเพลิงเพื่อทำอาหารและทำความร้อนในบ้านที่มีการไหลเวียนของอากาศไม่ดี มีความเสี่ยงต่อโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังสูงกว่า
พันธุกรรม ภาวะขาด AAT ที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของยีนที่ถ่ายทอดทางครอบครัวเป็นสาเหตุของโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังในบางคน โรคถุงลมโป่งพองที่เกิดจากพันธุกรรมนี้ไม่ใช่เรื่องปกติ ปัจจัยทางพันธุกรรมอื่นๆ อาจทำให้ผู้ที่สูบบุหรี่บางคนมีโอกาสเป็นโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังมากขึ้น
ภาวะแทรกซ้อน
COPD อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนมากมาย รวมทั้ง:
การติดเชื้อทางเดินหายใจผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังมักเป็นหวัด ไข้หวัดใหญ่ และปอดบวม การติดเชื้อทางเดินหายใจอาจทำให้หายใจลำบากและอาจทำให้เนื้อเยื่อปอดได้รับความเสียหายมากขึ้น
ปัญหาเกี่ยวกับหัวใจโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ รวมถึงอาการหัวใจวาย ด้วยเหตุผลบางประการที่ยังไม่ทราบแน่ชัด
มะเร็งปอดผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังมีความเสี่ยงเป็นมะเร็งปอดเพิ่มมากขึ้น
ความดันโลหิตสูงในหลอดเลือดแดงปอดโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังอาจทำให้หลอดเลือดแดงที่นำเลือดไปยังปอดมีความดันโลหิตสูง ภาวะนี้เรียกว่า ความดันโลหิตสูงในปอด
ความวิตกกังวลและภาวะซึมเศร้าการหายใจลำบากอาจทำให้คุณไม่สามารถทำกิจกรรมที่ชอบได้ และภาวะทางการแพทย์ที่ร้ายแรง เช่น โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง อาจทำให้เกิดความวิตกกังวลและภาวะซึมเศร้าได้
การป้องกัน
โรคปอดอุดกั้นเรื้อรังมักมีสาเหตุที่ชัดเจนและมีวิธีป้องกันที่ชัดเจน ซึ่งส่วนใหญ่แล้วโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังมักเกี่ยวข้องกับการสูบบุหรี่ วิธีที่ดีที่สุดในการป้องกันโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังคือไม่สูบบุหรี่เลย หากคุณสูบบุหรี่และมีโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง การเลิกสูบบุหรี่ตั้งแต่ตอนนี้จะช่วยชะลอการลุกลามของโรคได้
หากคุณสูบบุหรี่มาเป็นเวลานาน การเลิกบุหรี่อาจเป็นเรื่องยาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากคุณเคยพยายามเลิกบุหรี่มาแล้วครั้งหนึ่ง สองครั้ง หรือหลายครั้ง แต่จงพยายามเลิกต่อไป การหาโปรแกรมเลิกบุหรี่ที่จะช่วยให้คุณเลิกบุหรี่ได้สำเร็จถือเป็นสิ่งสำคัญ เพราะเป็นโอกาสที่ดีที่สุดในการลดความเสียหายของปอด พูดคุยกับผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับตัวเลือกต่างๆ ที่อาจเหมาะกับคุณที่สุด
การสัมผัสกับไอระเหยของสารเคมี ไอระเหย และฝุ่นละอองในสถานที่ทำงานเป็นอีกปัจจัยเสี่ยงของโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง หากคุณทำงานกับสารระคายเคืองปอดเหล่านี้ ควรปรึกษาหัวหน้างานของคุณเกี่ยวกับวิธีที่ดีที่สุดในการปกป้องตนเอง ซึ่งอาจรวมถึงการสวมอุปกรณ์ที่ป้องกันไม่ให้คุณสูดดมสารเหล่านี้
นี่คือขั้นตอนบางอย่างที่คุณสามารถดำเนินการเพื่อช่วยป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่เกี่ยวข้องกับ COPD:
เลิกสูบบุหรี่เพื่อช่วยลดความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและมะเร็งปอด
ควรฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่และโรคปอดบวมจากเชื้อนิวโมคอคคัสเป็นประจำทุกปี เพื่อลดความเสี่ยงหรือป้องกันการติดเชื้อบางชนิด นอกจากนี้ ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลสุขภาพอื่นๆ เกี่ยวกับช่วงเวลาที่คุณจำเป็นต้องได้รับวัคซีนป้องกัน COVID-19 และวัคซีนป้องกัน RSV
ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลสุขภาพหรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตหากคุณรู้สึกเศร้า สิ้นหวัง หรือคิดว่าคุณอาจเป็นโรคซึมเศร้า
